Organy kolegialne (Miejska Rada Narodowa z lat 1945-1950; 22 j.a.; Kolegium Zarządu Miejskiego z lat 1947-1950; 6 j.a.) Organizacja i zarządzanie z lat 1945-1950; 15 j.a. Narady i konferencje z lat 1948-1950; 3 j.a. Plany i sprawozdania z działalności, budżet z lat 1945-1950[1951]; 25 j.a. Sprawy społeczno-administracyjne z lat 1945-1950[1951]; 22 j.a. Gospodarka miejska, inwestycje z lat [1874]1945-1950[1953]; 39 j.a. Gospodarka rolna i leśna z lat 1946-1950; 12 j.a. Sprawy oświaty, kultury i zdrowia z lat 1945-1950[1951]; 7 j.a. Osadnictwo z lat 1945-1950[1951]; 30 j.a. Ochrona przeciwpożarowa z lat 1946-1950; 5 j.a.

Polskie władze administracyjne w Pile powołane zostały w kwietniu 1945 roku na czele z obwodowym pełnomocnikiem rządu, który do września 1945 sprawował władzę samodzielnie. Następnie obwód pilski został przyłączony do powiatu chodzieskiego z wydzieleniem ekspozytury pilskiej. Wiosną 1945 roku został również utworzony magistrat na czele z burmistrzem Kazimierzem Włoczywodą. Po zorganizowaniu Zarządu Miejskiego prezydentem został Franciszek Toboła (od 13.11.1945 r.). Ze względu na nie do końca ustalony stan prawny miasta pierwsza władza samorządowa w Pile ukonstytuowała się w dniach 24 - 27.10.1945 roku jako Miejska i Obwodowa Rada Narodowa w liczbie 25 członków jako przedstawicieli poszczególnych partii, stronnictw, zrzeszeń i związków zawodowych. Na przewodniczącego rady powołano Witolda Rybickiego, wiceprzewodniczącym został Stanisław Nietrzebko, sekretarzem – Tadeusz Kowalewski. Zadaniem rady stało się koordynowanie prac poszczególnych organów władzy państwowej, ustalanie budżetu oraz planu świadczeń w naturze, powoływanie i kontrola samorządowych organów wykonawczych. Wobec powołania Witolda Rybickiego i Tadeusza Kowalewskiego na naczelne stanowiska w Ekspozyturze Pełnomocnika Rządu na Obwód Piła z siedzibą w Chodzieży funkcję przewodniczącego (od 13.11.1945 roku) Miejskiej Rady Narodowej w Pile objął Teofil Żebrowski, a sekretarza – Franciszek Berwid. Posiedzenia rady odbywały się w świetlicy Zrzeszenia Pracowników Administracji Państwowej w Pile przy ul. Bieruta 51. Uchwałą z dnia 30.04. 1946 roku Obwodowa Rada Narodowa w Pile zatwierdziła Franciszka Berwida na stanowisko wiceprezydenta miasta Piły. We wrześniu 1946 roku Prezydium Obwodowej Rady Narodowej w Pile podjęło ostateczną decyzję o utworzeniu odrębnej Miejskiej Rady Narodowej w Pile. Wydzielenie miejskiej rady z obwodowej nastąpiło w dniu 15 października 1946 roku. Przewodniczącym nowej rady został delegat PPS Teofil Żebrowski, a w skład prezydium rady weszli: Wiktor Wołejko, Jan Kosmatko, Lech Rokicki, Czesław Matecki. Rada liczyła wówczas 28 członków. W dniu 29.10.1947 r. w miejsce ustępującego Teofila Żebrowskiego przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej w Pile (25 członków) wybrano Tadeusza Kowalewskiego, którego od dnia 18.11.1948 r. zastąpił Wołejko urzędujący jako zastępca przewodniczącego rady do chwili wyboru nowego przewodniczącego. W miejsce ustępujących członków prezydium Rokickiego i Mateckiego na ww. stanowiska powołano Stanisława Węcławiaka i Franciszka Zakrzewskiego, którego w dniu 18.11.1948 r. zastąpił Marian Chwałkowski. Prezydentem Piły był wówczas Piotr Wysocki wybrany podczas nadzwyczajnego posiedzenia rady w dniu 27.05.1947 roku po rezygnacji Franciszka Toboły. Podczas posiedzeń w dniu 14.05.1947 r. i 26.01.1948 r. rada zatwierdziła ponowny wybór Franciszka Berwida na stanowisko wiceprezydenta Piły. W dniu 21.06.1949 roku – po rezygnacji Piotra Wysockiego - na stanowisko prezydenta miasta rada (licząca wówczas 28 członków) mianowała Stanisława Bielawnego, który pełnił swoją funkcję do końca istnienia władz samorządowych. We wrześniu 1949 roku przewodniczącą prezydium rady została Stanisława Zachertowska. Wiceprzewodniczącym był nadal Wiktor Wołejko, a do prezydium powołano również: Stanisława Węcławiaka, Mariana Bernaciaka i Henryka Pankaua. Ostatnia sesja samorządowej rady (w liczbie 30 członków) miała miejsce w dniu 3.06.1950 roku. Rada wykonywała swoje funkcje poprzez działalność Komisji: Rewizyjnej, Kwalifikacyjnej, Weryfikacyjnej, Finansowo – Budżetowej, Oświatowej, Lokalowej, Kontroli Cen, Kontroli Społecznej i Komisji Racjonalizacji Pracy. Na posiedzeniu rady narodowej w dniu 26. 04.1948 roku powołano również Komisję Odbudowy i Społeczną Komisję Sanitarną, a w dniu 30.06.1948 r. – Komisję Opieki Społecznej. Organem wykonawczym rady w myśl artykułu 25 Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23.11.1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego był zarząd miejski na czele z prezydentem i wiceprezydentem wybieranymi przez miejska radę narodowa zwykłą większością głosów. Rada powoływała również 3 – 6 członków kolegium zarządu. Pierwsze kolegium Zarządu Miejskiego w Pile, w składzie: prezydent Franciszek Toboła, wiceprezydent Franciszek Berwid oraz członkowie: Bronisław Jankowiak, Hieronim Piotr i Edward Zimnoch, wybrano w dniu 22.11.1946 roku. W dniu 24.05.1948 r. rozszerzono je o dalszych czterech członków. Pierwszy Zarząd Miejski w Pile rozpoczął urzędowanie już wiosną 1945 r. jako ramię wykonawcze burmistrza miasta. Tymczasowy Statut Biura Zarządu Miejskiego w Pile oraz Tymczasowy Statut Etatów Obwodowa Rada Narodowa w Pile zatwierdziła w dniu 4.01.1946 r. Zgodnie ze statutem organizacyjnym zaopiniowanym przez zarząd w dniu 27.08.1946 r. a zatwierdzonym przez miejską radę dnia 28.10.1946 roku magistratowi podlegały wydziały i referaty: Ogólny (od 1949 roku – Organizacyjny), Administracyjny, któremu podlegało Biuro Ewidencji i Kontroli Ruchu Ludności, Urząd Stanu Cywilnego, Finansowy (Finansowo – Gospodarczy), Społeczny, Techniczny, Przedsiębiorstw Miejskich, Inspektorat Kontroli (do 1949 roku Wydział Inspekcji Miejskiej). Z dniem 1 kwietnia 1948 roku w Pile utworzono samodzielny powiat miejski, a prezydentowi powierzono obowiązki starosty grodzkiego wyłączając obszar miasta Piły z granic administracyjnych dotychczasowego powiatu pilskiego. Prezydent (wówczas Piotr Wysocki) stanął na czele Zarządu Miejskiego w Pile jako organu wykonawczego rady. Referaty zarządu przejęły wszelkie sprawy dotyczące terenu miasta Piły prowadzone dotychczas przez odpowiednie wydziały w starostwie powiatowym. W tym kształcie Zarząd Miejski w Pile funkcjonował do chwili scentralizowania władz administracyjnych (uchwała z dnia 20 marca 1950 r.) i likwidacji organów samorządowych. [Na podstawie inwentarza, oprac. D. Żebrowska, Piła, 2013]

Inwentarz w bazie ZoSIA