Zapisy [relacje, wyroki], 1510-1790, 54 j.a. Plenipotencje [plenipotentiae], 1666-1796, 9 j.a. Wyroki [decreta], 1561-1791, 42 j.a. Relacje [relationes], 1565, 1639-1803, 90 j.a. Relacje - akta luźne, 1690-1815, 119 j.a. Rejestry poborowe, 1653-1706, 3 j.a. Fragmenty ksiąg, 1511-1522, 1611-1794, 11 j.a. Ekstrakty z ksiąg, XVII-XVIII w., 7 j.a. Sumariusze kancelaryjne, 1598-1796, 3 j.a. Widendarze, 1633-1794, 28 j.a. Wpisy spraw [regestra causarum], 1613-1791, 44 j.a. Wyciągi kwerend, XIX w., 2 j.a.

Mimo, że ziemia chełmska została oficjalnie przyłączona do Korony dopiero w 1387 r. a przyjęcie prawa polskiego na tym trenie nastąpiło dopiero w 1 poł. XV w., pierwsza wzmianka o istnieniu starosty chełmskiego (palatinus generalis et capitaneus terrae chelmensis) pochodzi z roku 1359. Był on urzędnikiem królewskim sprawującym na podległym terenie w imieniu panującego władzę administracyjną, wojskową i sądowniczą. W 1611 roku urząd starosty został włączony do hierarchii urzędów ziemskich. Do zadań starosty należało: ogłaszanie uniwersałów królewskich, ściąganie podatków, zarząd dóbr królewskich i opieka nad zamkiem. Sprawował również funkcje sądownicze, a jego jurysdykcji podlegały sprawy karne z zakresu tzw. 4 artykułów starościńskich (podpalenie, napad na drodze publicznej, najście na dom, zgwałcenie), wszystkie sprawy szlachty gołoty oraz egzekucja wyroków wszelkich sądów. Miał też prawo przyjmowania do swoich akt zeznań z zakresu sądownictwa niespornego (dotyczących dóbr ziemskich oraz zobowiązań finansowych gwarantowanych na tych dobrach). W 1631 r. gród chełmski uzyskał tzw. prawo wieczności, dające pełnię praw wnoszonym do ksiąg grodzkich zeznaniom związanym z nabywania lub zbywania dóbr ziemskich. Obszarem działania starosty oraz podległego mu sądu grodzkiego chełmskiego był powiat chełmski (powiat grodzki). W ramach swoich czynności jurysdykcyjnych starosta rozstrzygał pozostające w jego gestii sprawy większej wagi na zwoływanych co 6 tygodni roczkach (termini iudiciales). Towarzyszyli mu powoływani przez niego: podstarości (viecapitaneus), sędzia grodzki (iudex castrensis) i pisarz (notarius castrensis). Sprawy karne w razie schwytania na gorącym uczynku, o naruszenie bezpieczeństwa sądów i sejmików oraz egzekucje wyroków rozpatrywane były przez urząd grodzki (officium castrense) na roczkach skargowych (termini officiorum seu querellarum), odbywających się co 2 tygodnie pod przewodnictwem podstarościego (występującego jako iudex causarum officii) i pisarza. Obradom towarzyszyło zwykle kilku przedstawicieli szlachty w roli asesorów. Czynności związane z administracyjną działalnością starosty, funkcjonowaniem grodu oraz przyjmowaniem wpisów od stron i obsługą posiedzeń sądu realizowane były przez stale urzędującą kancelarię grodzką. Językiem sądu była łacina, natomiast zeznania stron przyjmowano w również w języku polskim. W 1792 r. Sejm Wielki dokonał reformy sądownictwa szlacheckiego I instancji, wprowadzając na miejsce dotychczasowych sądów ziemskich i grodzkich sądy ziemiańskie. Wprawdzie konfederacja targowicka przywróciła na krótko sądy grodzkie, jednak na początku 1794 r., w związku z reformą sądownictwa ogłoszoną na sejmie grodzieńskim 23 XI 1793 r., nastąpiła ich ostateczna likwidacja (VL X, s. 286).

18 księgi z okresu 1558-XVIII w. znajduje się w Narodowym Archiwum Republiki Białorusi w Mińsku, nr zesp. 1740