Bronisław Piłsudski (zesłaniec, etnograf): korespondencja z różnymi osobami, m.in.. z T. Filipowiczem, I. Kosmowską, J. Piłsudskim, W. Sieroszewskim, notatki z okresu zesłania na Sachalin, w tym dotyczące badań etnograficznych, 1893-1919, sygn. 1-118 Fotografie mieszkańców Sachalina, internowanych w Szczypiornie legionistów i różnych obiektów, 1908, 1913, 1918, sygn. 119-134.

Bronisław Piłsudski (1866 – 1918), działacz niepodległościowy, etnograf. Po ukończeniu Gimnazjum w Wilnie podjął studia prawnicze w Sankt Petersburgu. Skazany w 1887r. za współudział w zamachu na cara Aleksandra III na karę śmierci, którą zamieniono na piętnaście lat katorgi i jako miejsce jej odbywania wyznaczono Sachalin. Osiadł we wsi Rykowskoje w okręgu tymowskim. Wkrótce zatrudniono go dorywczo w kancelarii tamtejszych władz, a także na stałe jako miejscowego nauczyciela. W latach 1894-1896 prowadził obserwacje pogody w stacji meteorologicznej, równocześnie podjął się badań botanicznych dla muzeum w Chabarowsku. Zasadniczym jednak zajęciem B. Piłsudskiego stały się studia nad folklorem Giliaków (Niwchów). Po skróceniu kary, w 1899r. opuścił Sachalin i zaangażowany został jako kustosz przez muzeum we Władywostoku, pracując dodatkowo w komitecie statystycznym i w redakcji miejscowej gazety. W 1902r. odzyskał częściowo prawa obywatelskie oraz przyznano mu środki finansowe na prowadzenie badań; rozpoczął je w 1903r. na Sachalinie i na japońskiej wyspie Hokkaido. Tym razem obiektem prawie trzyletnich badań etnograficznych byli Ajnowie, w mniejszym też stopniu Orokowie (Oroczowie). Zamieszany w rozruchy związane z rewolucją 1905r., musiał uciekać do Japonii, gdzie spędził kilka miesięcy kontynuując studia nad Ajnami. Z Japonii – poprzez Stany Zjednoczone i Francję – wrócił na ziemie polskie i zamieszkał w Galicji (przebywał w Krakowie, Lwowie i Zakopanem). W trakcie pobytu w Zakopanem włączył się w prace Towarzystwa Tatrzańskiego, organizując Sekcję Ludoznawczą dla prowadzenia badań kultury górali Podhala, Spisza i Orawy. Po wybuchu pierwszej wojny światowej zamieszkał w Szwajcarii, gdzie wszedł w skład komitetu organizującego pomoc finansową ofiarom działań wojennych na Litwie. Następnie przeniósł się do Francji i rozpoczął działalność w Komitecie Narodowym Polskim w Paryżu. Zmarł śmiercią samobójczą w nurtach Sekwany, pochowany został na cmentarzu w Montmorency.

Mikrofilm nr 23038, 28923