Akta domu Nr 614 przy ul. Niecałej w Warszawie, zakupionego na potrzeby urzędników i służących Administracji Księstwa Łowickiego (sprawy regulacji hipotecznych z czasów pruskich, książki meldunkowe domu, korespondencja w sprawach remontu domu z zarządca Księstwa) 1806 - 1866 - sygn. 1; Korespondencja Administracji Księstwa z aktuariuszem ekonomii Łyszkowice w sprawie pobrania z Kasy Ekonomicznej m. Łowicza czynszu za dzierżawę cmentarza ewangelickiego 1849 - sygn. 2. W AGAD znajduje się liczący 23 j.a. zespół Administracja Księstwa Łowickiego z lat 1821-1913, zawierający głównie akta spraw finansowych, dotyczące utrzymania pałaców carskich.

Dobra Księstwa Łowickie arcybiskupów gnieźnieńskich przeszły po rozbiorach w ręce rządu pruskiego. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego cesarz Napoleon nadał je w czerwcu 1807 r. na zasadzie donacji marszałkowi Ludwikowi Davoust’owi. Administracją dóbr łowickich zajmował się z jego polecenia ks. Gley. Wraz z klęską Napoleona dobra te w 1814 r. przeszły drogą konfiskaty w zarząd Izby Administracyjnej i wcielone zostały do dóbr koronnych. Bezpośredni zarząd nad ziemiami Księstwa sprawować miała Komisja Rządowa Dóbr i Lasów. Na mocy dekretu cara Aleksandra I z 4 lipca 1820 r. część dóbr Księstwa Łowickiego znalazła się w rękach W. Ks. Konstantego, naczelnego wodza Wojska Polskiego. W związku z tym nadaniem car upoważnił żonę Konstantego, Joannę Grudzińską do przybrania i noszenie tytułu księżnej łowickiej. W 1829 r. car Mikołaj I nadał W. Ks. Konstantemu pozostałą część dawnych dóbr arcybiskupich Księstwa. Skomasowane w jedną całość administracyjno-gospodarczą dobra stały się tym samym prywatną własnością ks. Konstantego, który bezpośredni nad nimi nadzór powierzył radcy stanu Leonowi Hintzowi. Od 1829 r. do 1835 r. funkcję tę sprawował intendent W. Ks., gen. Fryderyk Filipeus. Rząd Narodowy na sesji 25 maja 1831 r. zdecydował, iż włości W. Ks. Konstantego przejdą na własność skarbu narodowego. Decyzję tę cofnięto jednak po klęsce powstania, a z powodu śmierci W. Ks. Konstantego, ziemie Księstwa Łowickiego stały się własnością ks. Joanny Grudzińskiej. Z kolei na mocy jej testamentu (spisanego 21.09.1831 r.) dobra te przeszły na własność króla polskiego i odtąd miały być dobrami osobistymi władców rosyjskich, nie podlegającymi ani podziałom ani sprzedaży. Siedziba Głównej Administracji Księstwa Łowickiego mieściła się w b. pałacu arcybiskupim w Łyszkowicach pod Łowiczem. Dobra Księstwa składały się siedmiu ekonomii: Łowicz, Skierniewice, Łyszkowice, Głuchów, Kompina, Bąków i Jeziorko, kilku nieruchomości i folwarków oraz kompleksów leśnych, które z czasem stały się terenem polowań dworu carskiego, m.in. lasy spalskie. Dochody z dóbr cesarskich służyły m.in. na utrzymanie pałaców cesarskich w Belwederze, Łazienkach i Sielcach oraz teatrów warszawskich. Od 1832 r. nadzór nad dobrami sprawował namiestnik Królestwa Polskiego. Po reorganizacji zarządu Księstwa w 1836 r. funkcję administratora Księstwa powierzono Trofimowi Botwinko, którego pełnomocnikiem i zarządzającym bezpośrednio w Łyszkowicach pozostawał Wincenty Choromański. Kolejnymi administratorami Księstwa byli w latach 1851-1859 – Ignacy Abramowicz, a w latach 1859-1867 – Aleksander Hauke, główny zarządzający pałacami cesarskimi. W 1868 r. Administrację Księstwa Łowickiego podporządkowano bezpośrednio Ministerstwu Dworu Cesarskiego w Petersburgu. Funkcję administratora objął wówczas margrabia Zygmunt Wielopolski, łowczy dworu cesarskiego, a po jego śmierci w 1902 r. zarząd przejął jego syn Władysław. Po 1881 r. zarząd Księstwa przeniesiono z Łyszkowic do Skierniewic. Oprac. Marek Wojtylak

IZA - inwentarz skarbowy