Materiały archiwalne zawarte w zespole Akta stanu cywilnego Akta stanu cywilnego Okręgu Bóżniczego w Częstochowie: Unikaty księgi urodzeń z lat: 1826-1847, 1855-1858, 1860-1923 Unikaty księgi małżeństw z lat: 1826-1948, 1855-1858, 1860-1942 Unikaty księgi zgonów z lat: 1826-1948, 1855-1958, 1860-1942 Unikat księgi urodzeń, małżeństw i zgonów: 1849-1854, 1859 Duplikaty księgi urodzeń z lat: 1849-1854 Duplikaty księgi małżeństw z lat: 1849-1854 Duplikaty księgi zgonów z lat 1849-1854 Duplikaty księgi urodzeń, małżeństw i zgonów z lat: 1826-1848, 1855-1856, 1858-1864, 1866-1879, 1882-1885, 1887-1889, 1891-1893, 1895-1919 Alegata do aktów małżeństw z lat: 1826-1829, 1844-1851, 1854-1879, 1881-1906, 1909-1918, 1920-1941 Akta zbiorowe do księgi urodzeń z lat: 1858, 1868-1869, 1878, 1880-1881, 1884, 1888, 1891-1894, 1898-1899, 1901-1922 Akta zbiorowe do księgi małżeństw z lat: 1896-1897, 1910, 1915-1916, 1918, 1922-1923, 1929-1931, 1933-1941 Akta zbiorowe do księgi zgonów z lat: 1897, 1915, 1941-1942

Obowiązek systematycznego prowadzenia ksiąg metrykalnych związany był z przyjęciem w Księstwie Warszawskim, w granicach którego znalazła się Częstochowa, francuskiego ustawodawstwa cywilnego. Obowiązujący w Księstwie Warszawskim, od 1 maja 1808 roku Kodeks Cywilny Napoleona wprowadził świecką, niezależną od wyznania, rejestrację aktów stanu cywilnego. Dekret Fryderyka Augusta króla saskiego i księcia warszawskiego z 23 lutego 1809 roku obowiązki urzędników stanu cywilnego powierzał jednak w dalszym ciągu duchowieństwu. Stanowił on jednocześnie, że księża najpierw powinni sporządzić akt cywilny, a w dalszej kolejności odprawić właściwy obrzęd kościelny. Duchowni zwolnieni jedynie zostali z konieczności przeprowadzania cywilnych rozwodów i udzielania małżeństw osobom wcześniej rozwiedzionym. W takich przypadkach funkcję urzędników stanu cywilnego sprawować mieli wójtowie i burmistrzowie. Równolegle ze świeckimi aktami stanu cywilnego duchowni sporządzali nadal akta metrykalne przewidziane przez właściwe prawo kościelne. Urzędnik stanu cywilnego prowadził trzy odrębne serie ksiąg, nazywanych również rejestrami, przeznaczonych dla zapisu akt urodzeń, małżeństw i zgonów. Po upływie roku poszczególne księgi zamykano i zakładano nowe. Oprócz wspomnianych powyżej rejestrów urzędy stanu cywilnego gromadziły tak zwane alegata (określane także terminami: aneksy, dowody do akt małżeństw, akta zbiorowe), składające się z dokumentów potwierdzających zdolność prawną danych osób do zawarcia małżeństwa. Najczęściej były to odpisy aktów urodzenia osób mających zawrzeć związek małżeński, a w przypadku braku możliwości dostarczenia takiego odpisu, akty znania, czyli zeznania świadków zaświadczające ich tożsamość. W sytuacjach, gdy miał zostać udzielony ponowny ślub w alegatach umieszczano odpisy aktów zgonów nieżyjącego już współmałżonka. Sporadycznie załączano do nich odpisy rozwodów. Czasami do akt zbiorowych wszywano także zapowiedzi wygłaszane w parafii. Kontroli sposobu sporządzania ksiąg metrykalnych dokonywał sędzia powiatowego sądu pokoju lub jego zastępca. Kontrolujący sporządzał protokół ze swoich czynności, odnotowując w nim błędy i uchybienia. Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego w zakresie prowadzenia akt stanu cywilnego zmienił, uchwalony 13 czerwca 1825 roku, Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego. Z dniem 1 stycznia 1826 roku przywrócono wyznaniowy charakter rejestracji metryk stanu cywilnego. Zgodnie z artykułem 71 nowego Kodeksu „w chrześcijańskich wyznaniach akta stanu cywilnego połączone będą z metrykami kościelnymi”. 7 września 1830 roku do prowadzenia ksiąg dla wyznania mojżeszowego powołano rabinów. Akta były wpisywane do oprawnej księgi zakupionej z funduszu dozoru bożniczego, a opatrzonej pieczęciami burmistrza lub urzędnika stanu cywilnego. Rabini, pełniący równocześnie funkcję urzędników stanu cywilnego, sporządzali dwa identyczne egzemplarze aktów. Pierwszy z nich wpisywany do ksiąg zwanych unikatami, przeznaczony był na potrzeby okręgu bożniczego. Unikaty prowadzono w trzech seriach. Odrębnie rejestrowano w nich akta urodzeń, małżeństw i zgonów. Drugi egzemplarz aktów, nazywany duplikatem, przekazywany był do archiwów wydziałów hipotecznych przy właściwych sądach i miał służyć władzom świeckim. Duplikat najczęściej stanowiła jedna księga, podzielona na trzy części, tj. na akta urodzeń, małżeństw i zgonów, która zamykana była po upływie roku kalendarzowego. Z końcem roku osoba prowadząca wpisy dokonywała adnotacji o ilości poszczególnych aktów oraz sporządzała alfabetyczny indeks osób urodzonych, zaślubionych i zmarłych, przy czym w skorowidzu małżeństw na pierwszym miejscu umieszczano zawsze nazwisko mężczyzny. Zasady gromadzenia alegat pozostały niezmienione. Przechowywane one były łącznie z duplikatami w archiwach hipotecznych. Formę i treść poszczególnych rodzajów aktów regulowały przepisy nadmienionego wyżej Kodeksu Cywilnego. Zapis w księdze powinien zawierać: datę sporządzenia aktu, imiona i nazwiska, miejsce zamieszkania osób stawiających się i świadków oraz odpowiednie formuły dotyczące chrztu dziecka, oświadczenie duchownego i świadków o zawarciu ślubu, dane osoby zmarłej. Przy chrztach zamieszczano informacje o imieniu i nazwisku panieńskim matki dziecka i jej wieku. Niedozwolone były wszelkie skreślenia i skróty, Dla uniknięcia pomyłek i przekłamań daty zapisywano słownie. Do 1867 roku akta sporządzano w języku polskim. Od 1868 roku zgodnie z postanowieniami Komitetu Urządzającego Królestwa Polskiego wprowadzono język rosyjski. Na przełomie 1867 i 1868 roku zaczęto również stosować podwójną datację według kalendarza gregoriańskiego, używanego dotychczas w Królestwie Polskim (nowy styl) i juliańskiego, obowiązującego w Cesarskie Rosyjskim (stary styl). W XIX wieku różnica pomiędzy kalendarzem juliańskim, a gregoriańskim wynosiła 12 dni. Od 1 marca 1900 roku zwiększyła się ona do 13 dni. System rejestracji stanu cywilnego wprowadzony w 1825 roku utrzymał się do 1945 roku Dekret z 25 IX 1945 roku wprowadził powszechną, państwową i jednolitą dla całego kraju rejestrację stanu cywilnego przez nowe organy administracji państwowej - urzędy stanu cywilnego, którym przekazano wcześniejsze księgi metrykalne do 1946 roku.