Wydział Ogólny: sprawy ustrojowe miasta, organizacja władz, kronika, wycinki prasowe dotyczące procesu rozwoju miasta, godło mista, budowa sieci wodociągowej, budowa budynków komunalnych, szkół, elektrowni i gazowni, budowa nowego ratusza, inwigilacja policyjna, organizacja policji miejskiej, 1774-1941 sygn. 1-76. Wydział Zdrowia: epidemie, szpitale, 1815-1935 sygn. 77-85. Sprawy wyznań, oświaty i kultury: sprawy organizacji gmin katolickich i ewangelickich, biblioteki miejskie i publiczne, park w Jakubowie, szkoły podstawowe i średnie, szkoły prywatne, Związek Strzelecki, pomnik plebiscytu, dekoracje ratusza 1776-1933 sygn. 86-124 Sprawy wojskowe: dostawy dla wojska, kontrybucje, odszkodowania wojenne, zakwaterowanie wojsk, miasto w czasie I wojny światowej 1801-1932 sygn. 125-169 Administracja gospodarcza: waga miejska, ceny detaliczne, jarmarki, rzemiosło, utworzenie izby rzemieślniczej i handlowej, towarzystwa gospodarcze i budowlane, sprawy poczty 1712-1941 sygn.170-201 nadleśnictwo, rewiry leśne, las miejski, rybołówstwo w jeziorach miejskich, miejskie ogrodnictwo 1789-1934 sygn. 202-218 edykty, zarządzenia, wybory deputacji miejskich, wybory i powierzenie stanowisk radcom, egzekutorom, rendantom, spory między zarządem a radą miejską, sprawozdania magistratu, regulaminy, powołanie rejencji w Olsztynie, sygn. 219-278

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1334, kiedy to Henryk von Luter założył w zakolu rzeki Łyny drewniano-ziemną strażnicę, nadając jej nazwę Allenstein. W 1347 r., w miejscu strażnicy, rozpoczęto budowę zamku, którą ukończono w roku 1353. W tym samym roku Kapituła Warmińska zadecydowała o założeniu wokół nowopowstałego zamku miasta. Akt lokacyjny na prawie chełmińskim kapituła wystawiła 31 października 1353 r. Zasadźcą i pierwszym burmistrzem został Jan z Łajs. Władza lokalna w miastach lokowanych na tym prawie składała się z rady miasta, ławy miejskiej (sąd miejski) oraz zgromadzenia obywateli. Ustanowiony w średniowieczu samorząd miejski był złożony z prezydującego burmistrza, jego zastępcy oraz ośmiu rajców, którzy stanowili władzę wykonawczą w mieście- kolegium magistrackie. Równolegle z radą funkcjonował miejski organ sądowniczy, jakim była ława. W latach 1713-1740 przeprowadzono w Prusach reformy zmierzające do podporządkowania zarządu w miastach władzom państwowym. Magistrat stał się zależny od króla, który określał liczbę jego członków, a także powoływał nowych. Członkowie rady miejskiej byli wybierani dożywotnio. Reformy państwa pruskiego z początku XIXw. Objęły również organizację miast. Ustawa o reformie ustroju miejskiego w państwie pruskim, tzw. "Städteordnung" z 19.11.1808 r. ustanowiła burmistrza wraz z zarządem miejskim -władzą wykonawczą, natomiast organem ustawodawczym była rada miejska. Wszystkie władze miały być wybieralne. Miasta utraciły swoje dawniejsze uprawnienia sądowe. Ustrój miasta w drugiej połowie XIXw. I na początku wieku XX określiła ordynacja miejska dla siedmiu prowincji wschodnich z 30.05.1853r. Organizację miasta zmieniła ustawa o ustroju gmin, tzw. "Gemeindeverfassungsgesetz" z 15.12.1935r., która ograniczała rolę samorządu. Zlikwidowano radę miejską oraz kolegium magistrackie. Pełną i wyłączną odpowiedzialność za administrowanie miastem ponosił burmistrz wybierany przez NSDAP i państwo. Organem doradczym była rada gminna powołana w miejsce dawnej rady miejskiej. Ustawa z 30.01.1935r. Była kontynuacją ustawy z 1933 r.

dopływ 1j.a. z zespołu nr 1740 (2004-09-09)