Polskie partie polityczne, organizacje, stowarzyszenia i związki

Sygnatura
53/887/0
Liczba serii
194
Liczba skanów
44997

Zawartość:

1 Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Rada Powiatowa w Rawiczu 1935-1935 1 2 Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem. Rada Powiatu Śrem 1933-1935 1 3 Kasyno w Poznaniu 1908-1908 1 4 Koło Obywatelskie - powiatu zachodnio-poznańskiego 1909-1928 1 5 Polski Komitet Wyborczy na powiat gostyński 1893-1903 1 6 Komitet Wyborczy na powiat obornicki 1885-1919 1 7 Dyrekcja Ligi Polskiej Powiatu Międzychodzkiego 1848-1849 1 8 Dyrekcja Miejscowa Ligi Polskiej w Niewierzu 1849-1849 1 9 Dyrekcja Ligi Polskiej Powiatu Babimojskiego 1848-1850 1 10 Narodowa Partia Robotnicza w Poznaniu 1929-1938 3 11 Obóz Wielkiej Polski w Nowym Tomyślu 1926-1933 1 12 Komitet Młodych Obozu Wielkiej Polski Dzielnicy Zachodniej w Poznaniu 1931-1931 1 13 Obóz Zjednoczenia Narodowego - Okręg Poznański 1937-1939 16 14 Obóz Zjednoczenia Narodowego - Oddział Miejski w Rogoźnie 1938-1939 1 15 Powiatowa Rada Ludowa w Chodzieży 1918-1919 1 16 Rada Ludowa we Wronkach 1918-1920 1 17 Wielkopolska Partia Niepodległościowa w Poznaniu 1914-1914 1 18 Stronnictwo Narodowe - Zarząd Okręgowy w Poznaniu 1928-1939 21 19 Związek byłych Działaczy Niepodległościowych w Niemczech 1918-1939 2 20 Związek Ludowo-Narodowy RP - Koło w Rogoźnie 1921-1924 1 21 Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich w Krzycku Wielkim 1918-1939 1 22 Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich w Lechlinie 1907-1927 1 23 Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich w Mądrem 1913-1938 1 24 Rada Naczelna Organizacji Ziemiańskich 1931-1931 1 25 Stowarzyszenie Burmistrzów na Województwo Poznańskie 1928-1933 2 26 Stowarzyszenie Chrześciańsko-Narodowe Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Zarząd Okręgowy w Poznaniu 1927-1939 7 27 Stowarzyszenie Chrześciańsko-Narodowe Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Koło w Rogoźnie 1927-1939 3 28 Kasa Przezorności Urzędników Firmy Wilhelm i Hugo Bracia Mueller, Mercyryzownia, Bielarnia, Farbiarnia, Wykończalnia i Tkalnia w Kaliszu Spółka Akcyjna 1918-1939 1 29 Stowarzyszenie Urzędników i Funkcjonariuszów Starostw Województwa Poznańskiego 1927-1929 2 30 Stowarzyszenie Mierniczych Przysięgłych RP - Oddział Wojewódzki w Poznaniu 1935-1939 1 31 Towarzystwo Techników Mierniczych w Poznaniu 1936-1938 1 32 Towarzystwo Zjednoczonych Murarzy we Wrześni 1922-1927 1 33 Zjednoczenie Zawodowe Polskie - Zarząd Okręgu w Poznaniu 1908-1939 23 34 Związek Drukarzy i Pokrewnych Zawodów Zjednoczenia Zawodowego Polskiego z siedzibą w Poznaniu 1922-1933 1 35 Polski Związek Zawodowy Drukarzy i Pokrewnych Zawodów na Rzeczpospolitą Polską w Poznaniu 1936-1938 1 36 Związek Zawodowy Kolejarzy Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Poznaniu 1926-1938 3 37 Zjednoczenie Kolejowców Polskich. Zarząd Oddziału we Wrześni 1933-1939 1 38 Związek Pracowników Drzewnych Zjednoczenia Zawodowego Polskiego 1933-1935 2 39 Związek Pracowników Umysłowych Zjednoczenia Zawodowego Polskiego 1929-1930 1 40 Filia Cukrownicza Zjednoczenia Zawodowego Polskiego we Wrześni 1922-1939 1 41 Filia Związku Robotników i Rzemieślników Zjednoczenia Zawodowego Polskiego we Wrześni 1928-1939 1 42 Związek Robotników i Rzemieślników Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Poznaniu 1920-1939 4 43 Związek Robotników Rolnych i Leśnych Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Poznaniu 1926-1937 4 44 Związek Robotników Rolnych i Leśnych Zjednoczenia Zawodowego Polskiego we Wrześni 1926-1937 1 45 Związek Zawodowy Metalowców Zjednoczenia Zawodowego Polskiego 1933-1933 1 46 Zrzeszenie Pracowników Banku Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu 1931-1932 1 47 Związek Zawodowy Literatów Polskich - Oddział w Poznaniu 1939-1939 1 48 Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Okręgu Poznańskiego 5 49 Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Ogniska w Rogoźnie 1932-1937 1 50 Związek Nauczycielstwa Polskiego Ognisko we Wrześni 1928-1937 1 51 Związek Niższych Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów Zarząd Okręgowy w Poznaniu 1929-1936 3 52 Związek Pracodawców na Obszar Województwa Poznańskiego w Poznaniu 1926-1939 2 53 Związek Zawodowy Pracowników Kupieckich, Przemysłowych, Bankowych i Biurowych w Polsce Oddział w Poznaniu 1933-1938 1 54 Wielkopolski Związek Ziemian RP w Poznaniu 1929-1938 3 55 Kółko Rolnicze w Biechowie 1912-1939 1 56 Kółko Rolnicze w Bzowie, pow. Świecie 1934-1939 1 57 Kółko Rolnicze w Ostrowie Kościelnym 1933-1937 1 58 Kółko Rolnicze w Chrzypsku Wielkim 1903-1917 1 59 Naczelna Organizacja Zjednoczonego Przemysłu i Rolnictwa Zachodniej Polski w Poznaniu 1928-1949 6 60 Polski Związek Zrzeszeń Własności Nieruchomej Miejskiej w Poznaniu 1937-1939 1 61 Towarzystwo Ogródków Działkowych we Wrześni 1928-1930 1 62 Towarzystwo Przemysłowców w Borku 1903-1917 2 63 Towarzystwo Przemysłowców w Jarocinie 1893-1894 2 64 Towarzystwo Przemysłowców Polskich w Kępnie 1933-1933 1 65 Towarzystwo Przemysłowców w Lesznie 1892-1903 3 66 Towarzystwo Przemysłowców w Poznaniu 1894-1898 1 67 Towarzystwo Przemysłowców w Strzelnie 1925-1939 2 68 Towarzystwo Przemysłowców we Wrześni 1866-1909 2 69 Towarzystwo Rolnicze Powiatu Ostrzeszowskiego w Kępnie 1855-1891 7 70 Towarzystwo Rolnicze Powiatowe w Sępólnie Krajeńskim 1935-1939 1 71 Towarzystwo Rolniczo-Przemysłowe dla powiatów: krobskiego, śremskiego, wschowskiego i kościańskiego 1860-1894 4 72 Towarzystwo Właścicieli Domów i Nieruchomości w Poznaniu 1937-1939 1 73 Kółko Rolnicze w Małocinie 1920-1938 2 74 Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych w Poznaniu 1928-1928 1 75 Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych na powiat Jarocin 1919-1939 10 76 Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych w Środzie 1918-1939 1 77 Wielkopolski Związek Pszczelarzy. Oddział w Rogoźnie Wlkp. 1888-1939 1 78 Towarzystwo Pszczelarzy w Środzie 1925-1933 1 79 Towarzystwo Kupców w Środzie 1928-1939 2 80 Zrzeszenie Producentów Spirytusu w Poznaniu 1934-1939 2 81 Związek Obrony Przemysłu Polskiego w Poznaniu 1939-1939 1 82 Koło Towarzyskie w Poznaniu 1921-1939 1 83 Liga Lotnicza - Obwód Miejski i Powiatowy w Poznaniu 1949-1952 1 84 Liga Morska - Okręg w Poznaniu 1947-1950 1 85 Liga Morska i Kolonialna - Zarząd Okręgu Poznańskiego 1937-1938 2 86 Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - Poznański Okręg Wojewódzki w Poznaniu 1933-1939 3 87 Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - Koło Miejskie w Rogoźnie Wlkp. 1933-1939 1 88 Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - Koło Miejscowe we Wrześni 1926-1938 1 89 Polski Czerwony Krzyż - Koło Młodzieży w Nekli 1934-1939 1 90 Polski Czerwony Krzyż - Oddział w Środzie 1919-1939 2 91 Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych i Stacji Sanitarnych "Stella" w Poznaniu 1907-1935 6 92 Związek Harcerstwa Polskiego - Komenda Hufca Męskiego w Lesznie 1922-1935 4 93 Związek Harcerstwa Polskiego - Oddział Wielkopolski w Poznaniu 1922-1934 5 94 Francuskie Biuro Uniwersyteckie w Poznaniu 1931-1938 3 95 Koło Śpiewacze w Rogoźnie Wlkp. 1929-1939 1 96 Koło Śpiewacze "Lutnia" w Środzie 1902-1936 1 97 Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe Pracowników Administracji wojskowej O. K. VII "SPAW" - Koło we Wrześni 1934-1939 2 98 Towarzystwo Czytelni Ludowych na powiat gostyński 1913-1939 1 99 Towarzystwo Czytelni Ludowych - Koło w Jarocinie 1934-1939 1 100 Towarzystwo Czytelni Ludowych. Koło w Kępnie 1911-1937 4 101 Towarzystwo Czytelni Ludowych. Koło w Środzie 1935-1939 1 102 Towarzystwo Czytelni Ludowych w Poznaniu 1878-1933 2 103 Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej w Poznaniu 1945-1951 6 104 Towarzystwo Śpiewackie "Wanda" w Zieleńcu 1924-1935 3 105 Stowarzyszenie "Polonia-Italia" w Poznaniu 1926-1939 2 106 Klub Sportowy "Cybina" w Poznaniu 1939-1939 1 107 Klub Sportowy "Legia" w Środzie 1933-1939 1 108 Klub Sportowy "Pogoń" w Środzie 1926-1932 1 109 Polski Związek Strzelectwa Sportowego. Zarząd Powiatowy w Czarnkowie 1934-1936 1 110 Poznański Związek Lekko-Atletyczny "POZLA" w Poznaniu 1933-1939 1 111 Rogoziński Klub Kajakowców w Rogoźnie Wlkp. 1933-1939 4 112 Federacja Polskich Związków Obrońców Ojczyzny - Zarząd Wojewódzki w Poznaniu 1928-1940 10 113 Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Poznaniu 1935-1935 1 114 Komitet Główny Pomocy Prawnej dla wojaków i ich rodzin w Poznaniu 1916-1918 5 115 Powiatowa Komenda Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego we Wrześni 1928-1939 5 116 Powiatowa Komenda Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Lesznie 1936-1939 1 117 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Zarząd Okręgu Poznańskiego w Poznaniu 1933-1939 7 118 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Bojanowie pow. Rawicz 1937-1939 1 119 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Czarnkowie 1936-1939 1 120 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Gnieźnie 1933-1939 1 121 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Międzychodzie 1937-1939 1 122 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Ostrzeszowie 1936-1939 1 123 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Poznaniu 1934-1935 1 124 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Trzemesznie 1930-1939 1 125 Stowarzyszenie Weteranów b. Armii Polskiej we Francji - Placówka w Wolsztynie 1935-1939 1 126 Wielkopolski Związek Powstańców i Strzelców Oddział Rogoźno Wlkp. 1930-1939 2 127 Związek Hallerczyków. Placówka wrzesińska 1929-1939 1 128 Związek Oficerów Rezerwy RP - Koło w Środzie 1930-1939 3 129 Związek Oficerów Rezerwy RP - Okręg Poznański 1929-1936 2 130 Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy RP. Okręg Poznański 1930-1932 2 131 Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy Rz.P. Koło w Środzie 1931-1939 8 132 Związek Peowiaków. Okręg Poznański 1934-1938 2 133 Związek Peowiaków. Zarząd Koła w Poznaniu 1938-1939 1 134 Związek Rezerwistów RP - Zarząd Okręgu VII w Poznaniu 1931-1939 10 135 Związek Rezerwistów RP. Koło w Środzie 1931-1939 1 136 Związek Rezerwistów RP. Zarząd Koła Święciechowa 1937-1937 1 137 Związek Rezerwistów RP - Zarząd Powiatowy w Wyrzysku z siedzibą w Nakle 1931-1938 1 138 Związek Rezerwistów RP - Koło Kwiejce 1935-1939 2 139 Związek Rodzin Wojskowych w Poznaniu 1918-1939 1 140 Związek Strzelecki. Zarząd Okręgu VII w Poznaniu 1930-1938 8 141 Związek Strzelecki. Zarząd w Chociszewie 1935-1938 1 142 Związek Strzelecki. Oddział w Drawsku 1930-1937 3 143 Związek Strzelecki w Jabłonnie 1929-1938 1 144 Związek Strzelecki. Komenda Powiatowa w Koninie 1935-1937 7 145 Związek Strzelecki w Leśmierzu 1931-1938 1 146 Związek Strzelecki. Zarząd Powiatu Międzychód 1934-1938 3 147 Związek Strzelecki - Oddział w Rogoźnie Wlkp. 1931-1939 2 148 Związek Strzelecki w Rosku 1936-1937 1 149 Związek Strzelecki - Pododdział w Runowie pow. Śrem 1928-1939 1 150 Związek Towarzystw Powstańców i Wojaków - Okręg poznański 1920-1932 1 151 Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Długiej Goślinie, pow. Oborniki 1924-1936 1 152 Kółko Włościanek w Środzie 1934-1939 2 153 Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe Kobiet we Wrześni 1938-1938 1 154 Towarzystwo Ziemianek Wielkopolskich 1931-1939 2 155 Zarząd Sodalicji Pań Miejskich w Poznaniu 1930-1930 1 156 Związek Kobiet Pracujących w Poznaniu 1918-1939 1 157 Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet we Wrześni 1934-1939 1 158 Koło Młodzieży Akademickiej w Środzie 1930-1939 1 159 Koło Rolniczo-Leśne przy Uniwersytecie Poznańskim 1919-1939 2 160 Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej Żeńskiej w Kole 1934-1939 1 161 Towarzystwo Młodzieży Polskiej "Iskra" w Strzałkowie 1914-1934 2 162 Archidiecezjalny Instytut Akcji Katolickiej w Poznaniu 1937-1938 1 163 Bractwo św. Krzyża w Ryczywole 1869-1871 1 164 Bractwo Trzeźwości w parafii Wrząca Wielka 1908-1919 1 165 Chrześcijańska Kasa Bezprocentowa (bez podania miejscowości) 1918-1939 1 166 Katolickie Stowarzyszenie Kobiet. Koło w Miłosławiu 1923-1938 1 167 Katolickie Stowarzyszenie Kobiet w Poznaniu 1932-1939 1 168 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Pniewach 1938-1939 1 169 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej "Sprawie służ" - Oddział w Środzie 1936-1939 2 170 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej. Oddział we Wrześni 1939-1939 1 171 Katolickie Stowarzyszenie Mężów - Oddział w Murowanej Goślinie 1935-1939 1 172 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej w Marzeninie 1933-1939 1 173 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej - Oddział w Środzie 1935-1939 2 174 Polskie Towarzystwo Ewangelickie w Poznaniu 1920-1933 4 175 Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich w Obornikach 1937-1939 1 176 Towarzystwo Młodzieży Polsko-Katolickiej w Kcyni 1926-1935 1 177 Unia Apostolska w Poznaniu 1937-1939 1 178 Dobroczynne 1861-1863 1 179 Zachodnia Straż Obywatelska - Komenda Główna w Poznaniu 1920-1921 1 180 Towarzystwo "Straż" w Oberhausen 1912-1916 1 181 Towarzystwo polskie w Oberhausen 1913-1915 1 182 Towarzystwa polskie w parafii Najświętszej Marii Panny w Oberhausen 1913-1917 1 183 Towarzystwo "Straż" i inne towarzystwa polskie w Oberhausen 1913-1918 1 184 Towarzystwa polskie w Oberhausen: św. Ignacego, św. Wincentego Paulo, Bractwo Różańca Żywego w parafii Najświętszej Marii Panny 1914-1919 1 185 Towarzystwo Czytelni Ludowych na powiat Oberhausen 1914-1919 1 186 Związek Kół Śpiewackich dla Westfalii - Nadrenii 1913-1920 2 187 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci - Okręg Poznański 1953-1963 1 188 Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa Oddział w Poznaniu 1950-1950 1 189 Towarzystwo Oświaty Ludowej 1872-1878 1 190 Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży Akademickiej. Poznań 1934-1934 1 191 Zrzeszenie Kupców Podróżujących i Przedstawicieli Handlowych. Poznań 1947-1947 1 192 Centrum Narodowe. Warszawa 1917-1917 1 193 Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Wolsztynie 1923-1923 1 194 Okręgowa Liga Lotnicza Zarząd Okręgu w Poznaniu 1948-1950 1

Dzieje twórcy:

Partia polityczna jest to organizacja społeczna jednocząca swoich członków na podstawie programu politycznego, wyrażającego interesy określonych grup i dążąca do realizacji tego programu przez zdobycie i sprawowanie władzy państwowej. Stowarzyszenie jest to dobrowolne i trwałe zrzeszenie obywateli w celu niezarobkowego prowadzenia określonej działalności społecznej, kulturalnej i tym podobne, a także dla zaspokojenia swoich zainteresowań. Związek określa się jako zrzeszenie, organizację, zespół osób fizycznych lub prawnych zorganizowanych w celu realizacji wspólnych zamierzeń. Związki zawodowe natomiast są to masowe organizacje zrzeszające ludzi pracy najemnej, tworzone dla obrony ich wspólnych interesów ekonomicznych i społecznych. Organizacja, stowarzyszenia i związki zaczęły powstawać na ziemiach polskich w I połowie XIX wieku. Działające w poszczególnych zaborach na skutek specyfiki tamtejszego życia politycznego wniosły do życia społeczno-politycznego II Rzeczypospolitej różnorodne, niekiedy zupełnie odmienne tradycje i nawyki. Na formy i metody działania organizacji i stowarzyszeń powstałych przed 1918 rokiem wpłynęło z pewnością powstanie własnego suwerennego państwa. Fakt odzyskania niepodległości spowodował również tworzenie się nowych ugrupowań. Mimo to jednak stopień zintegrowania społeczeństwa polskiego w okresie międzywojennym w związki, organizacja i partia był niewielki. Do 1921 roku, to jest do uchwalenia konstytucji marcowej obowiązywały na ziemiach polskich zaborcze przepisy prawne o Stowarzyszeniach i zgromadzeniach ustanowione przez Austrię, Niemcy i Rosję. Część z nich obowiązywała niekiedy również po 1921 roku. Każdy system prawny funkcjonował na innych zasadach. Stąd znaczne różnice między nimi. Najbardziej liberalne były przepisy niemieckie, a więc te, które obowiązywały na terenie Wielkopolski. Ustawa niemiecka dzieliła stowarzyszenia na zwykłe i polityczne. Stowarzyszenia zwykłe nie wymagały zgłoszenia w przeciwieństwie do stowarzyszeń politycznych, które ponadto musiały posiadać statut. System niemiecki opierał się na ustawie z 19. IV. 1908 roku i pomocniczo na przepisach §§ 21- 79 niemieckiego kodeksu cywilnego z 1896 roku. Nadzór nad stowarzyszeniami pozostawał w gestii władz administracyjnych z wyłączeniem władz sądowych i opierał na różnych formach kontroli. Najdrastyczniejszą było rozwiązanie stowarzyszenia. Mogło to nastąpić na skutek uznania jego działalności za sprzeczne z prawem karnym. Podobnie w zaborze austriackim i rosyjskim zabroniono działalności stowarzyszeniom przeciwnym prawu lub niebezpiecznym dla państwa. Ustawa niemiecka dopuszczała jednak możliwość zaskarżenia decyzji władz co do zamknięcia stowarzyszenia w drodze sądownictwa administracyjnego. Uprawnienia do rozwiązania stowarzyszeń wykorzystywały władze głównie do likwidacji ugrupowań lewicowych oraz mniejszości narodowych. Próbę ujednolicenia przepisów o stowarzyszeniach w Polsce międzywojennej stanowi konstytucja z 17. III. 1921 roku. Gwarantowała ona obywatelom państwa polskiego prawo koalicji, gromadzenia się oraz tworzenia związków i stowarzyszeń. Artykuł 108 ustawy brzmi: „Obywatele mają prawo koalicji, zgromadzenia się i zawiązywania stowarzyszeń i związków. Wykonanie tych praw określają ustawy”. Ustawa konstytucyjna więc obok przyznania obywatelom swobód zastrzegła jednocześnie, ze ich zakres może zostać ograniczony przez ustawy zwykłe. Mimo to jednak przepisy prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej od chwili odzyskania niepodległości do przewrotu majowego stwarzały legalnym organizacjom politycznym, związkom i stowarzyszeniom ogromne możliwości działania. Sytuacja zaczęła stopniowo ulegać zmianie po 1926 roku. Dopiero jednak w 1932 roku nastąpiła unifikacja prawa o stowarzyszeniach. Dokonano tego na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 27. X. 1932 roku z mocą obowiązującą od początku 1933 roku. Przepisy te spowodowały ograniczenie wolności stowarzyszania się. Rozszerzyły jednocześnie uprawnienia władz administracyjnych w stosunku do organizacji i stowarzyszeń. Mogły one mianowicie odmówić legalizacji lub rozwiązać istniejące organizacje. Z chwilą więc ustanowienia rządów sanacyjnych powstały nowe, o wiele trudniejsze warunki dla działalności ugrupowań przede wszystkim o charakterze politycznym, nie związanym z rządzącym obozem. Rozporządzenie rozróżniało trzy rodzaje stowarzyszeń: zwykłe, zarejestrowane i wyższej użyteczności. Przepisy prawa o stowarzyszeniach nie obejmowały: stowarzyszeń religijnych prawnie uznanych wyznań, komitetów wyborczych, związków przemysłowych, stowarzyszeń młodzieży akademickiej. Podporządkowano im natomiast spółdzielnie w zakresie działalności kulturalnej. Zgodnie z nowym prawem stowarzyszenia zwykłe wymagały dla swej legalizacji zgłoszenia, a stowarzyszenia zarejestrowane wpisu do rejestru. O powstaniu stowarzyszenia wyższej użyteczności decydowało rozporządzenia Rady Ministrów. Jeżeli „istnienie stowarzyszenia nie dało się pogodzić z prawem lub mogło spowodować zagrożenie bezpieczeństwa, spokoju lub porządku publicznego” władze administracyjne mogły odmówić jego zarejestrowania. Miały również prawo zawieszenia działalności, a nawet rozwiązania stowarzyszenia. Decyzje w tych sprawach podejmowały władze administracyjne I i II instancji. Istniejące przepisy prawne przyznawały również władzom szerokie uprawnienia nadzorcze w stosunku do stowarzyszeń, między innymi mogły żądać protokołów, uchwał, sprawozdań z działalności i tym podobne. Zasada wolności koalicji stawała się więc fikcją. Podsumowaniem tego etapu przemian była konstytucja kwietniowa /23. IV. 1935 roku/. Wyeliminowano z niej między innymi sformułowanie o wolności koalicji, co stanowiło wyraźne ograniczenie praw obywatelskich. Argumentem władz sanacyjnych było stwierdzenie, że uprawnienia te zostały już skodyfikowane w ustawach zwykłych. Specjalnym rodzajem stowarzyszeń były pracownicze związki zawodowe. Ich statut prawny nie był uregulowany jednolicie w okresie międzywojennym. Na obszarze byłego zaboru pruskiego i austriackiego oraz w województwach wschodnich wobec związków zawodowych stosowano przepisy o stowarzyszeniach. Natomiast na obszarze byłego królestwa obowiązywał dekret Naczelnika Państwa z 8. II. 1919 roku z późniejszymi zmianami, nowelizowany w 1923 roku. Dekret z 1919 roku wprowadzał system zgłoszeniowy w zakresie powstawania związków zawodowych. Zgłoszenia przyjmowali inspektorzy pracy, którzy również prowadzili nadzór nad ich działalnością. W odniesieniu do związków o zasięgu ogólnokrajowym wymagane było posiadanie statutu. Odmowa rejestracji mogła być zaskarżona do sądu. Sądy okręgowe miały jednocześnie moc zawieszenia działalności lub rozwiązania związku. Związki zawodowe mogły łączyć się w zrzeszenia. Po unifikacji prawa o stowarzyszeniach /1932 rok/ nadal obowiązywał dekret z 1919 roku. Niektóre jego przepisy uległy jednak zmianie na niekorzyść związków. Rozszerzono między innymi nadzorcze uprawnienia władz administracyjnych co do działalności związków. Związki zawodowe skupiały w swych szeregach znaczną część klasy robotniczej i wywierały w ten sposób wpływ na stosunki społeczne i polityczne w państwie. Zgrupowane były w centralach związkowych będących pod wpływami partii i stronnictw politycznych. Jedną z największych central był Związek Stowarzyszeń Zawodowych /Komisja Centralna Związków Zawodowych/, grupujący związki klasowe będące pod wpływami Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1925-1935 istniała odrębna centrala lewicowych związków zawodowych będąca pod wpływami Komunistycznej Partii Polskiej. Inną centralą związkową było Zjednoczenie Zawodowe Polskie zrzeszające związki propagujące idee solidarystyczne. Zjednoczenie to miało decydujące wpływy na obszarze byłego zaboru pruskiego. Początkowo znajdowało się pod wpływem Narodowej Partii Robotniczej, by z czasem zbliżyć się do Obozu Zjednoczenia Narodowego. Ponadto istniały Chrześcijańskie Związki Zawodowe będące pod wpływami chadecji. Po przewrocie majowym dokonano rozłamu w klasowych związkach zawodowych tworząc Związek Związków Zawodowych /ZZZ/. Pozostając pod wpływami sanacji zrzeszał głównie pracowników zatrudnionych w zakładach stanowiących własność państwa. W 1937 roku, w wyniku rozłamu w ZZZ powstała nowa organizacja: Zjednoczenie Polskich Związków Zawodowych, będące pod wpływem Obozu Zjednoczenia Narodowego. Poza dużymi centralami związkowymi pozostawały związki określane jako „dzikie”. Istniały również odrębne związki mniejszości narodowych. W Komisji Centralnej ZZZ był wydział związków żydowskich i niemieckich. W II Rzeczypospolitej działała również znaczna liczba stronnictw politycznych, początkowo o zasięgu lokalnym. Z czasem jednak, pod wpływem rozwoju stosunków społeczno-politycznych doszło do scalenia i organizacyjnego umocnienia ugrupowań politycznych. Charakterystyczny jest fakt, że większość z nich ograniczała swą działalność do określonych narodowości. Stronnictwa polityczne początkowo nie podlegały przepisom o stowarzyszeniach. Działały one w oparciu o Okólnik nr 51 Ministra Spraw Wewnętrznych z 17.II.1920 r. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 1932 roku stronnictwa polityczne nie zostały formalnie wyłączone spod działania prawa o stowarzyszeniach. Istniała więc możliwość stosowania tych przepisów wobec organizacji politycznych mimo oświadczenia naczelnika wydziału administracyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, że rząd nie zamierza stosować prawa o stowarzyszeniach do partii politycznych. Lata 1933-1939 to okres stosowania nowego prawa o stowarzyszeniach. Pełniło ono jednak w rękach władz administracyjnych rolę skutecznego instrumentu krępowania działalności stowarzyszeń i organizacji przede wszystkim politycznych i społeczno- kulturalnych oraz związków zawodowych nie związanych z rządzącym obozem. Rozwijały się natomiast te ugrupowania, głównie wojskowe i wojskowo-sportowe, które wyraziły gotowość współpracy z sanacją.

Daty skrajne:

1848-1963

Klasyfikacja:

stowarzyszenia i związki

Nazwa twórcy:

Daty:

1848-1963.

Nazwa dawna:

Nazwa obcojęzyczna:

Języki:

polski, niemiecki

Dostępność:

Udostępniany w całości

Ogółem jednostek archiwalnych:

416

Ogółem opracowanych jednostek archiwalnych:

414

Ogółem jednostek archiwalnych bez ewidencji:

0

Ogółem metrów bieżących

5.52

Ogółem opracowanych metrów bieżących

5.5

Ogółem metrów bieżących bez ewidencji

0.0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0

Ogółem plików :

0

Ogółem rozmiar (w MB):

0.0

Ogółem dokumentów

0

Ogółem spraw

0

Ogółem klas

0

Ogółem jednostek archiwalnych:

0.0

Ogółem metrów bieżących:

0.0

Daty skrajne dokumentacji niearchiwalnej:

Nazwa Inwentarz skarbowy Uwagi
elektroniczny inwentarz archiwalny roboczy Nie
inwentarz książkowy zatwierdzony Tak system informatyczny (całość), patrz także tradycyjny

W zespole zmikrofilmowano 405 j. a. o sygn.: 1-4 (nr O: 66174-66177), 6-30 (nr O: 66178-66203), 31-108 (nr O: 66205-66282), 110-172 (nr O: 66283-66345), 173-187 (nr O: 66347-66361), 189-238 (nr O: 66362-66411), 239-244 (nr O: 66413-66418), 246-320 (nr O: 66419-66493), 322-342 (nr O: 66494-66514), 342-407 (nr O: 665515-66204), 409 (nr O 66346), 410 (nr O 66412) oraz zdigitalizowano j.a. sygn.: 1-4, 6-108, 110-123, 133-244, 246-320, 322-358, 360-407, 409, 411 10 j.a. o sygn. 124-132, 359 to wakaty. Sygn. 359 przeniesiono do zespołu nr 884 Związek Powstańców Wielkopolskich i znajduje się pod sygn. 556 (FOTOBAZA). Sygnatury w zespole: 1-123, 133-358, 360-424, jednostki: 414 j.a. (sygn. 1-123, 124-132 vacaty, 133-358, 359 vacat, 360-424).