Kolekcję tworzą zdjęcia z jednostki archiwalnej o sygn. 36 Album. Zdjęcia żołnierzy z Oddziału Partyzanckiego „Zenona” 9 Podlaskiej Dywizji Armii Krajowej opracowane ze zbioru Środowisko Żołnierzy O/P „Zenona” 34 pp i zbioru p. Barbary Wyczółkowskiej - Łotockiej znajdujące się w zespole archiwalnym nr 62/1894/0. Powstanie oddziału „Zenona" związane jest z osobą dowódcy mjr. Stefana Wyrzykowskiego i jego konspiracyjnymi działaniami. Mjr Stefan Wyrzykowski był dowódcą grupy Kedywu Inspektoratu „Północ”, a następnie komendantem Oddziału Partyzanckiego 34. Pułku Piechoty AK na Podlasiu. W listopadzie 1939 r. został zaprzysiężony do służby w Związku Walki Zbrojnej i mianowany komendantem obwodu ZWZ Siedlce i Biała Podlaska. W latach 1940– 1942 jako żołnierz Organizacji Wojskowej (później zwanej Kadrą Bezpieczeństwa) tworzył na Podlasiu struktury polskiego ruchu oporu, organizując grupy sabotażowo-dywersyjne Związku Odwetu w ramach ZWZ, a następnie po utworzeniu Armii Krajowej w ramach Kedywu AK. W grudniu 1943 r. Wyrzykowski dowodził oddziałem osłaniającym radiostację R-31 Komendy Głównej AK, która zapewniała łączność z rządem polskim na uchodźstwie w Londynie. Oddział rozrastał się i uformował, obok plutonu radiotelegraficznego, oddział partyzancki liczący ponad 200 osób, który działał w okolicach Łosic. 20 maja 1944 r. Oddział "Zenona" w okolicach wsi Sarnaki uczestniczył w akcji osłonowej wydobycia z rozlewiska rzeki Bug niewybuchu niemieckiej rakiety V2, tajnego projektu niemieckiego Wehrmachtu. Akcja polegała na organizowaniu akcji zaczepnych w lasach mierzwickich, ok. 10 km od miejsca wydobycia rakiety, w celu odwrócenia uwagi Niemców. 29 czerwca 1944 r. we wsi Jeziory, Stefan Wyrzykowski uroczyście przyjął z rąk doktora Wróblewskiego sztandar ufundowany przez okoliczną ludność. Pod tym sztandarem prowadził walki i działania dywersyjne wymierzone przeciwko okupantowi. Ostatnie bitwy Oddziału "Zenona" z wojskami niemieckimi to zwycięskie walki o wyzwolenie Białej Podlaskiej i Międzyrzeca Podlaskiego. Stefan Wyrzykowski został awansowany do stopnia majora i odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Walecznych oraz innymi odznaczeniami. Oddział wsławił się między innymi: - wkładem w zdobycie i przekazanie aliantom niewybuchu rakiety V2 – akcja Most III, w mokradłach n. Bugiem w okolicach Sarnak; - uratowaniem lotników amerykańskich z zestrzelonego samolotu B-17 w okolicach wsi Woroniec; - zwycięską walką we wsi Jeziory, gdzie dzięki manewrowi taktycznemu Niemcy ponieśli straty oceniane na 120-190 zabitych wobec 2 zabitych partyzantów. Po wojnie Stefan Wyrzykowski był represjonowany, ukrywał się, uciekł za granicę. Po powrocie w 1951 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu. Przez władze PRL został skazany na karę śmierci, zamienioną na dożywocie. Po sześciu latach uwolniony. Zmarł 4 lutego 1985 r. w Siedlcach. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B28-2-22). Źródło: Stefan Wyrzykowski – Wikipedia, wolna encyklopedia ) stan na 11.12.2025